10 - दशमः कः ?

 

अभ्यास प्रश्न

 १. कोष्ठकात् समीचीनम् उत्तरं चित्वा लिखन्तु ।

     (कोष्ठक से सही उत्तर चुनकर लिखिए ।)

(क) कति बालकाः स्नातुं गताः ? (पञ्च, द्वादश, दश)
उत्तरः दश

 

(ख) कतमः बालकः नद्यां मग्नः इति निश्चयम् अकुर्वन् ? (प्रथमः, दशमः, पञ्चमः)
उत्तरः दशमः

(ग) दशमः कः आसीत् ? (नायकः, पथिकः, नदी)
उत्तरः नायकः

 

(घ) कः सम्यक् रूपेण बालकान् गणितवान् ? (नायकः, पथिकः, बालक:)
उत्तरः पथिकः

 

(ङ) बालकाः कां तीर्त्वा पारं गता: ? (पुष्करिणीम्, समुद्रम्, नदीम् )
उत्तरः नदीम्

 

 

 

२. पाठस्य आधारेण एकवाक्येन प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखन्तु ।

(पाठ के आधार पर प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।)

(क) दश बालकाः किमर्थं नदीम् अगच्छन्?
उत्तरः दश बालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् ।

 

(ख) नायकः किम् अपृच्छत्?
उत्तरः नायक: अपृच्छत् – अयि बालकाः ! युष्माकं दुःखस्य कारणं किम्?

 

(ग) बालकाः स्नानाय कुत्र अगच्छन् ?
उत्तरः बालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् ।

 

(घ) बालकाः किं निश्चयम् अकुर्वन् ?
उत्तरः बालकाः निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः ।

(ङ) बालकाः कथं गृहम् अगच्छन्?
उत्तरः बालकाः मिलित्वा आनन्देन गृहम् अगच्छन् ।

 

 

 

३. पट्टिकातः उचितं विशेषणपदं योजयित्वा वाक्यानि रचयन्तु।

    (पट्टिका से उचित विशेषण पद को जोड़कर वाक्य बनाइए ।)

        

उत्तरः (क) करे द्वितीया अङ्गुलिः भवति  तर्जनी ।
उत्तरः (ख) अनामिका चतुर्थी अङ्गुलिः भवति  ।
उत्तरः (ग) करे प्रथमा अङ्गुलिः भवति  अङ्गुष्ठः ।
उत्तरः (घ) कनिष्ठिका पञ्चमी अङ्गुलिः भवति  ।
उत्तरः (ङ) करे तृतीया अङ्गुलिः भवति मध्यमा ।

 

४. पट्टिकां दृष्ट्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखन्तु ।

(पट्टिका को देखकर प्रश्नों के उत्तर लिखिए।)

    

(क) सप्ताहस्य प्रथमः दिवसः कः ?

उत्तरः रविवासरः

 

(ख) सप्ताहस्य कतमः दिवसः रविवासरः अस्ति ?
उत्तरः प्रथमः

 

(ग) सप्ताहस्य षष्ठः दिवसः कः ?
उत्तरः शुक्रवासरः

 

(घ) सप्ताहस्य कतमः दिवसः शनिवासरः अस्ति ?
उत्तरः सप्तमः

 

(ङ) सप्ताहस्य अन्तिमः दिवसः कः अस्ति ?
उत्तरः शनिवासरः

 

  

५. वाटिकां दृष्ट्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखन्तु ।

(पट्टिका को देखकर प्रश्नों के उत्तर लिखिए।)

    

(क) मासेषु पञ्चमः मासः कः ?
उत्तरः श्रावण:

(ख) मार्गशीर्षः कतमः मासः अस्ति ?
उत्तरः नवमः

 

(ग) मासेषु दशमः मासः कः ?
उत्तरः पौषः

 

(घ) कार्त्तिकः कतमः मासः अस्ति ?
उत्तरः अष्टमः

 

(ङ) मासेषु अन्तिमः मासः कः ?
उत्तरः फाल्गुनः

 

 

६. मञ्जूषां पश्यन्तु, उत्तरं लिखन्तु – आङ्ग्लमासाः
(मंजूषा देखिए और उत्तर लिखिए ।)

    

(क) आङ्ग्लमासेषु दशमः मासः ……………… ।
उत्तरः अक्तूबरमासः

 

(ख) फरवरीमासः ……………… मासः अस्ति ।
उत्तरः द्वितीयः

 

(ग) आङ्ग्लमासेषु अष्टमः मासः ……………… ।
उत्तरः अगस्तमासः

 

(घ) सितम्बरमास: …….. मासः अस्ति ।
उत्तरः दिसम्बरमास:

 

(ङ) आङ्ग्लमासेषु अन्तिमः मासः …………।
उत्तरः नवमः

  

 

७. अधोलिखिते गद्यांशे अङ्कानां स्थाने संख्यावाचकशब्दान् लिखन्तु ।

(निम्नलिखित गद्यांश में अंकों के स्थान पर संख्यावाचक शब्द लिखिए।)

यथा- (१) पाठशाला – एका पाठशाला ।

    उत्तरः एका (1) पाठशाला अस्ति । तत्र त्रयः (3)अध्यापकाः सन्ति । साहित्यकक्षायां विंशतिः (20) छात्राः सन्ति । एकस्मिन् दिने एकः (1) निरीक्षकः आगतवान् । तस्मिन् दिने साहित्यकक्षायां पञ्चदश (15) छात्राः उपस्थिताः । पञ्च (5) अनुपस्थिताः । निरीक्षकः दश (10) शब्दान् लेखितुम् उक्तवान् । द्वौ (2) छात्रौ सप्त शब्दान् सम्यक् लिखितवन्तौ । एकः (1) छात्रः सर्वान् अपि दश (10) शब्दान् सम्यक् लिखितवान् । अवशिष्टाः द्वादश (12) छात्राः नव (9) शब्दान् सम्यक् लिखितवन्तः ।