04 - अहं प्रातः उत्तिष्ठामि


 

अभ्यास कार्यम्

१. पट्टिकातः शिष्टाचारस्य पदानि चित्वा लिखन्तु ।

कलहः          मातृप्रेम         बन्धुषु          प्राणिषु          दया          प्रकृतिरक्षणम्          

सर्वेषु मैत्रीभावः    भ्रातृषु भगिनीषु च स्नेहः     गुरुवन्दनम्     पितृभक्तिः          प्रीतिः           प्रियवचनम्     अहिंसा     वृद्धसेवा     ज्येष्ठेषु आदरः          असूया          हिंसा            समयपालनम्           अतिथिसत्कारः    कनिष्ठेषु प्रीतिः स्वाभिमानम्            सत्यकथनम्    सत्पात्रे दानम्          स्वच्छता       अहङ्कारः     परस्परद्वेषः     परोपकारः

यथा -  गुरुवन्दनम्

उत्तरम् -        वृद्धसेवा                  अतिथिसत्कारः                मातृप्रेम

                  पितृभक्तिः              ज्येष्ठेषु आदरः                  कनिष्ठेषु प्रीतिः

                  बन्धुषु                  प्रीतिः                           परोपकारः

                  प्रियवचनम्              प्राणिषु                           दया

                  सत्यकथनम्            सत्पात्रे दानम्                   अहिंसा

                  सर्वेषु मैत्रीभावः         समयपालनम्                   स्वच्छता

                  प्रकृतिरक्षणम्           भ्रातृषु भगिनीषु च स्नेहः

 

२. उदाहरणानुगुणं समयं संख्याभिः लिखन्तु ।

  यथा - पादोन-सप्तवादनम्             -       06:45

 उत्तरम् - सार्ध-दशवादनम्              -       10:30

   दशवादनम्                    -       10:00

   सपाद-षड्वादनम्            -       06:15

   सार्ध – चतुर्वादनम्           -       04:30

   पादोन – एकादशवादनम्     -       10:45

 

 ३. उदाहरणानुगुणं समयम् अक्षरैः लिखन्तु ।

यथा - ०६:००        -       षड्वादनम्

      उत्तरम् -  ०५:३०       -       सार्ध – पञ्चवादनम्

०९:४५       -       पादोन – दशवादनम्

१२:००       -       द्वादशवादनम्

०६:४५       -       पादोन – सप्तवादनम्

११:३०        -       सार्ध – एकादशवादनम्

 

४. उदाहरणानुगुणं प्रश्ननिर्माणं कुर्वन्तु ।

यथा - सः सार्ध-सप्तवादने अध्ययनं करोति ।           "सः कदा अध्ययनं करोति ?"  

(क)   सा सपाद-नववादने विद्यालयं गच्छति ।

उत्तरम् – कदा (कति वादने)

(ख) सतीशः सार्ध-द्वादशवादने भोजनं करोति ।  

उत्तरम् – कदा (कति वादने)

(ग) यानं पञ्चवादने आगच्छति ।

उत्तरम् – कदा (कति वादने)

(घ) गोपालः षड्वादने गोदोहनं करोति ।

उत्तरम् - कदा (कति वादने)

(ङ) माता दशवादने कार्यालयं गच्छति ।

उत्तरम् - कदा (कति वादने)

 


५. स्वस्य दिनचर्या सरलवाक्यैः लिखन्तु ।

अहं प्रातः षड्‌वादने उत्तिष्ठामि ।

उत्तरम् -       

(क) उत्थाय अहं प्रथमं धरतीं प्रणमामि ।

(ख) तत्पश्चात् माता पितरौ च नमामि ।

(ग) ततः कवोष्णं जलं पिबामि ।

(घ) सपाद् - षड्वादने शौचं कृत्वा दन्तधावनं करोमि ।

(ङ) सार्ध - षड्वादने अहं भ्रमणाय उद्यानं गच्छामि ।

(च) तत्र गत्वा व्यायामं करोमि ।

(छ) सप्तवादने उद्यानात् आगत्य स्नानं करोमि ।

(ज) तत्पश्चात् अहं ईशवन्दनां करोमि ।

(झ) सपाद - सप्तवादने अहं प्रातराशं करोमि ।

(ञ) सार्ध - सप्तवादने विद्यालयं प्रति गच्छामि ।

 

६. वाक्येषु शिष्टाचारपदं योजयन्तु ।

(नियमपालनं, सेवां, मैत्रीभावः, साहाय्यं, सत्कारं, दयाभावः)

यथा - युवकः मातापित्रोः सेवां करोति 

उत्तरम् -        (क) सा दुर्बलानां साहाय्यं करोति ।

                   

                    (ख) सर्वेषु प्राणिषु दयाभावः भवतु ।

 

(ग) सर्वे छात्राः पाठशालायाः नियमपालनं कुर्वन्तु ।

 

(घ) वयं सर्वे अतिथीनां सत्कारं कुर्मः ।

 

(ङ) परस्परं छात्रेषु मैत्रीभावः भवतु ।

कोई टिप्पणी नहीं:

एक टिप्पणी भेजें

08 - हितं मनोहारि च दुर्लभं वचः

  अभ्यास प्रश्न   १. अधोलिखितानि वाक्यानि पठित्वा ‘ आम् ’ अथवा ‘ न ’ इति वदन्तु लिखन्तु च । ( क) किं वयं पृथिव्याः पुत्राः पुत्र्यः ...